Enige weken terug sloot Els Annegarn aan bij het rondetafelgesprek ‘Hoe maak je stoppen met roken bespreekbaar binnen het sociaal domein? Waar liggen kansen?’

Bestuurders binnen het sociaal domein gingen met elkaar gesprek. Oa Els Annegarn (welzijnswerker in Noord) voorzag hen van ideeën. Conclusie: er ligt een goede kans voor sociaal werkers om Amsterdammers bewust te maken van de gezondheidsrisico’s én de financiële voordelen van niet roken.

Een samenvatting van de bijeenkomst:

Praten over roken

Sociaal werkers kijken met name naar welbevinden en hoe ze de cliënt verder kunnen helpen. Zij zijn vaardig in motiverende gespreksvoering en in groepswerk. Belangrijk is dat ze niet loslaten en vertrouwen houden in mensen. Zij zien mensen zoals ze zijn en blijven naast ze staan. Roken is niet altijd het thema dat als eerste opkomt als de sociaal werkers bij mensen thuis zijn. Mensen hebben wellicht financiële zorgen die de prioriteit krijgen. Bekend is dat je door stress minder goed kan nadenken over je levenskeuzes. Daarom is het van belang dat roken als gesprekonderwerp in het vizier blijft van de welzijnswerker. Een positieve benadering is ook erg belangrijk.

Sociaal werker Els Annegarn: “Je moet aansluiten bij iemands werkelijkheid en wat hen bezighoudt, welke problemen zij op dat moment hebben. Dan kan je alle onderwerpen op tafel laten komen. Door de kleinere successen te benoemen, behoed je mensen voor een gevoel van falen als het stoppen met roken nog niet naar wens gaat. Zo behouden ze hun zelfvertrouwen en blijven ze geloven in hun eigen krachten.”

Aansluiten bij de doelgroep

Sociaal werkers kennen hun doelgroep en weten wat er in diens leven speelt. Waar de arts meestal focust op de fysieke klachten van roken, kan de sociaal werker de tijd nemen om te mee te voelen met de cliënt, nagaan waar de pijnpunten liggen en vervolgens in gesprek gaan over roken. Niet oordelend, maar vragend: ‘Mag ik het met je over roken hebben? Wat betekent roken voor jou?’ De focus ligt op de mentale en sociale ‘laag in de verslaving’. Een warme doorverwijzing naar stoppen met rokenzorg is vervolgens belangrijk. Ook is van belang dat de arts of stoppen met roken-coach kijkt of er naast de tabaksverslaving nog andere problemen spelen, zodat een sociaal werker dit kan oppakken.

Rol voor de schuldhulpverlener?

Bij de schuldhulpverlening het gesprek voeren over roken blijkt nog best lastig. Dat komt door de situatie waarin mensen op dat moment zitten en hoe de verhouding is tot de schuldhulpverlener. Wanneer mensen bij de schuldhulpverlening komen, kunnen ze het gevoel krijgen dat ze alle vormen van zelfregie verliezen en dat alles van ze wordt afgepakt. Tegelijkertijd is roken een kostenpost die zichtbaar is op de lijst met uitgaven (een gezin met twee zware rokers kan 5.000 euro per jaar hierop besparen) en dus een belangrijk gespreksonderwerp. Mensen moeten er wel voor open staan. Training over hoe je het gesprek kunt aangaan over roken kan hulpverleners helpen.

Ondersteuning vanuit gemeenten

De stoppen-met-roken-zorg voor de client zelf wordt vergoed door de zorgverzekeraar (zonder aanspraak op eigen risico) en kan bij de huisarts of stoppen-met-roken-coach (zie ikstopnu.nl). Voor gemeenten ligt er een rol om de toeleiding naar de stoppen-met-roken-zorg te ondersteunen. Maar niet iedere gemeente pakt deze rol op. Ook de verwijzing van de arts naar sociaal werk kan soepeler. Er zijn belemmeringen vanuit het stelsel met verschillende wetten en bijbehorende financieringsstromen. Verbeteringen hierin zijn nodig om de hulp beter te laten aansluiten bij de leefwereld van mensen.

Best practices

Niet roken op de werkvloer is bijna overal de norm, ook bij een huisbezoek. Dat geeft een een voorbeeldfunctie, bijvoorbeeld voor jongeren. De organisatie van Els Annegarn (Doras) geeft ruimte om te innoveren en voor eigen initiatieven van werknemers. ”Ik ben gewoon begonnen”, aldus Els. Zij zag de vraag om te stoppen met roken vanuit de wijk en is een inloopgroep zonder extra financiering gestart. Deze groep bleef doorgaan tijdens de lockdown, wat mensen houvast bood. Iedereen die met die groep meedeed, is gestopt met roken.

Het verschil maken

Op dit moment rookt één op de vijf volwassenen. Veel hoger opgeleiden zijn al gestopt. Mensen die lager opgeleid zijn of een lager inkomen hebben, roken vaker. Vergeleken met 20,7% dagelijks rokers bij lager opgeleiden roken er bij hoger opgeleiden 8,2%. De kloof in gezonde levensjaren neemt toe. Corona helpt daar niet bij: veel rokers zijn zelfs meer gaan roken. De meeste rokers willen eigenlijk stoppen, maar het is lastig om deze stap te zetten. Zeker als je ook met andere problemen te maken hebt. Stoppen-met-roken-zorg dichtbij mensen in de wijk en een systematische toeleiding vanuit verschillende professionals maakt een belangrijk verschil.

Kortom: de sociaal werker heeft een belangrijke rol om bij de belevingswereld van de cliënten aan te sluiten en samen met hen stappen te gaan nemen op het gebied van stoppen met roken.

Ken jij Amsterdammers die een steuntje in de rug kunnen gebruiken bij het stoppen met roken? Elke maandagmiddag is de inloop ‘stoppen met roken’ op het Hagedoornplein, groepsruimte 74.

Ankie Frehe

Coördinator Gezond Noord

T. 06 51 31 16 66

E. a.frehe@doras.nl